Brokoli bitkisi, sağlıklı bir gelişim için özel besin maddelerine ihtiyaç duyar. Bu nedenle, brokoli yetiştiriciliğinde doğru gübreleme teknikleri ve besleme stratejileri oldukça önemlidir. Bitkinin gelişim sürecinde ihtiyaç duyduğu temel besin maddeleri arasında azot, fosfor ve potasyum ön plana çıkmaktadır. Bu besin maddeleri, brokolinin hem kök gelişimini hem de yaprak ve çiçek oluşumunu destekler.

Brokoli bitkisinin gübre isteği, büyüme aşamasına ve toprak özelliklerine bağlı olarak değişiklik gösterir. Toprak analizi yaparak, mevcut besin seviyeleri belirlenebilir ve bu sayede bitkinin ihtiyaç duyduğu gübre türleri tespit edilebilir. Örneğin, azot eksikliği durumunda, bitkinin yaprakları sarar ve gelişimi yavaşlar. Bu nedenle, gübreleme işlemi, brokoli yetiştiriciliğinde kritik bir rol oynamaktadır.

Gübreleme stratejileri arasında organik gübreler ve kimyasal gübreler yer almaktadır. Organik gübreler, bitkinin besin ihtiyacını karşılarken, toprak yapısını da iyileştirir. Öte yandan, kimyasal gübreler hızlı bir etki sağlarken, dikkatli kullanılmadığında toprakta olumsuz etkiler yaratabilir. Bu nedenle, her iki gübre türünün de avantajları ve dezavantajları göz önünde bulundurularak bir gübreleme planı oluşturulmalıdır.

Ayrıca, brokoli bitkisinin su ihtiyacı da besleme sürecinde önemli bir faktördür. Su yönetimi, bitkinin sağlıklı bir şekilde büyümesi için kritik öneme sahiptir. Bu nedenle, sulama teknikleri ve su tasarrufu uygulamaları da göz önünde bulundurulmalıdır. Sonuç olarak, brokoli yetiştiriciliğinde başarılı olmak için, gübreleme ve su yönetimi stratejileri dikkatli bir şekilde planlanmalı ve uygulanmalıdır.

Brokoli Bitkisi ve Besin İhtiyacı

Brokoli bitkisi, sağlıklı bir gelişim için özgün besin maddelerine ihtiyaç duyar. Bu besin maddeleri, bitkinin büyüme aşamalarında kritik bir rol oynar. Özellikle azot, fosfor ve potasyum gibi temel elementler, brokolinin sağlıklı bir şekilde büyümesi için gereklidir. Azot, yaprak gelişimini desteklerken, fosfor kök sisteminin güçlenmesine yardımcı olur ve potasyum ise bitkinin genel sağlığını artırır.

Brokoli bitkisi için gereken başlıca besin maddeleri şunlardır:

• Azot (N): Yaprakların ve gövdenin sağlıklı bir şekilde büyümesi için gereklidir.
• Fosfor (P): Kök gelişimini destekler ve çiçeklenme sürecinde önemli bir rol oynar.
• Potasyum (K): Bitkinin su dengesini korumasına yardımcı olur ve hastalıklara karşı direncini artırır.

Ayrıca, brokoli bitkisi için mikro elementler de oldukça önemlidir. Demir, çinko, mangan ve bakır gibi mikro elementler, bitkinin metabolizmasında hayati işlevler üstlenir. Bu elementlerin eksikliği, bitkide çeşitli hastalıklara ve gelişim bozukluklarına yol açabilir. Bu nedenle, brokoli yetiştiriciliğinde toprak analizi yaparak eksik olan besin maddelerinin tespit edilmesi ve uygun gübreleme stratejilerinin belirlenmesi kritik bir adımdır.

Sonuç olarak, brokoli bitkisi sağlıklı bir gelişim için dengeli bir besin alımına ihtiyaç duyar. Bu nedenle, tarım uygulamalarında doğru besin maddelerinin kullanımı, bitkinin verimliliğini artırmak için hayati öneme sahiptir. Yeterli ve dengeli beslenme ile brokoli bitkisi, sağlıklı ve besleyici bir ürün haline gelebilir.

Toprak Analizi ve Gübreleme Stratejileri

Brokoli bitkisi, sağlıklı bir gelişim için doğru besin maddelerini almalı ve bu noktada toprak analizi büyük bir rol oynamaktadır. Toprağın pH seviyesinin, besin maddelerinin varlığının ve toprak yapısının belirlenmesi, brokoli için en uygun gübreleme stratejilerini geliştirmeye yardımcı olur. Toprak analizi, genellikle laboratuvar ortamında gerçekleştirilir ve sonuçlar, bitkinin ihtiyaçlarına göre gübreleme planı oluşturmak için kullanılır.

Toprak analizi sonucunda elde edilen veriler, gübreleme stratejilerini belirlemek için kritik öneme sahiptir. Örneğin, toprakta azot, fosfor ve potasyum seviyeleri düşükse, bu besin maddelerini içeren gübrelerin kullanılması gerekecektir. Aşağıda, toprak analizi sonuçlarına göre uygulanabilecek genel gübreleme stratejileri yer almaktadır:

Gübreleme stratejileri oluştururken, toprak yapısını da göz önünde bulundurmak önemlidir. Örneğin, kumlu topraklar suyu hızla geçirirken, kil topraklar suyu daha fazla tutar. Bu durum, sulama ihtiyaçlarını ve gübrelerin etkisini doğrudan etkileyebilir. Ayrıca, gübrelerin uygulanma zamanı da büyük bir öneme sahiptir; bitkinin büyüme döneminin başında yapılan gübreleme, daha etkili sonuçlar verecektir.

Sonuç olarak, brokoli yetiştiriciliğinde başarılı olmak için toprak analizi yapmak ve buna uygun gübreleme stratejileri geliştirmek gerekmektedir. Bu süreç, hem bitkinin sağlıklı bir şekilde büyümesini sağlar hem de verimliliği artırır. Unutmayın ki, her toprak farklıdır ve bu nedenle her birinin ihtiyaçları da farklılık gösterir.

Organik Gübre Kullanımı

Brokoli bitkisi, sağlıklı bir gelişim için organik gübrelerin kullanımına büyük ihtiyaç duyar. Organik gübreler, doğal kaynaklardan elde edilen ve toprak yapısını iyileştiren, besin maddeleri bakımından zengin materyallerdir. Bu gübreler, bitkilerin kök gelişimini desteklerken, toprak mikroorganizmalarının aktivitesini artırarak, bitkinin besin alımını kolaylaştırır. Organik gübre kullanımı, toprağın su tutma kapasitesini artırarak, sulama ihtiyacını azaltır ve böylece su tasarrufu sağlar.

Organik gübrelerin başlıca türleri arasında kompost, fermente gübreler ve yeşil gübreler yer alır. Bu gübrelerin her biri, brokoli bitkisine farklı şekillerde fayda sağlar:

• Kompost: Organik atıkların çürütülmesiyle elde edilir. Toprağın besin içeriğini artırır ve pH dengesini sağlar.
• Fermente Gübreler: Hayvansal gübrelerin fermente edilmesiyle elde edilir. Azot bakımından zengindir ve bitkilerin büyümesini hızlandırır.
• Yeşil Gübreler: Belirli bitkilerin ekilip daha sonra toprağa gömülmesiyle elde edilir. Toprağın yapısını iyileştirir ve besin maddelerini artırır.

Bu gübrelerin kullanımı, brokoli yetiştiriciliğinde verimliliği artırırken, çevre dostu bir tarım uygulaması sunar. Ancak, organik gübrelerin etkili bir şekilde kullanılabilmesi için toprak analizi yapılması gerekmektedir. Toprak analizi, topraktaki besin maddelerinin düzeyini belirler ve hangi tür organik gübrenin ne miktarda kullanılacağını gösterir. Böylece, bitkinin ihtiyaçlarına uygun bir gübreleme programı oluşturulabilir.

Sonuç olarak, organik gübrelerin brokoli yetiştiriciliğinde kullanımı, hem bitkinin sağlıklı gelişimini destekler hem de toprak verimliliğini artırarak sürdürülebilir tarım uygulamalarına katkı sağlar.

Kompost ve Fermente Gübreler

Brokoli bitkisi, sağlıklı bir büyüme süreci için organik gübrelerin kullanımına büyük ölçüde ihtiyaç duyar. Bu bağlamda, kompost ve fermente gübreler, bitkinin besin ihtiyacını karşılamak için ideal çözümler sunar. Kompost, doğal malzemelerin (örneğin, sebze atıkları, yapraklar ve saman) bir araya getirilip çürütülmesiyle elde edilir. Bu süreç, toprak yapısını iyileştirirken, bitkilere gerekli olan azot, fosfor ve potasyum gibi besin maddelerini de sağlar.

Fermente gübreler ise, organik maddelerin mikroorganizmalar tarafından parçalanmasıyla oluşur. Bu gübreler, bitkilerin kök gelişimini destekler ve toprak sağlığını artırır. Fermente gübrelerin kullanımı, özellikle brokoli gibi besin ihtiyacı yüksek bitkiler için oldukça faydalıdır. Bu gübreler, toprakta mikrobiyal aktiviteyi artırarak, besin maddelerinin bitkiler tarafından daha iyi alınmasını sağlar.

Kompost ve fermente gübrelerin sağladığı bazı faydalar şunlardır:

• Toprak Yapısını İyileştirir: Kompost, toprağın su tutma kapasitesini artırır ve erozyonu önler.
• Besin Maddeleri Sağlar: Organik gübreler, bitkilerin ihtiyaç duyduğu temel besin maddelerini içerir.
• Mikrobiyal Aktiviteyi Artırır: Fermente gübreler, topraktaki yararlı mikroorganizmaların sayısını artırır.

Uygulama açısından, kompost ve fermente gübreleri kullanırken dikkat edilmesi gereken bazı noktalar bulunmaktadır. İlk olarak, gübrelerin toprağa karıştırılması, besin maddelerinin daha iyi dağılmasını sağlar. Ayrıca, bu gübreleri kullanmadan önce toprak analizi yapılması, hangi besin maddelerinin eksik olduğunu belirlemek açısından önemlidir. Bu sayede, brokoli bitkilerinin ihtiyaç duyduğu gübreleme stratejileri daha etkili bir şekilde oluşturulabilir.

Doğal Gübrelerin Avantajları

Doğal gübreler, tarımda sürdürülebilir bir yaklaşım sunarak, bitkilerin sağlıklı bir şekilde büyümesine yardımcı olur. Bu gübrelerin en önemli avantajlarından biri, toprak yapısını iyileştirmeleri ve toprakta bulunan mikroorganizma aktivitesini artırmalarıdır. Böylece, brokoli gibi besin maddelerine ihtiyaç duyan bitkiler, daha verimli bir şekilde beslenebilirler.

Doğal gübrelerin kullanımı, kimyasal gübrelerin olumsuz etkilerini azaltarak, çevresel sürdürülebilirliği destekler. Özellikle, organik maddeler içeren doğal gübreler, toprakta su tutma kapasitesini artırarak, sulama ihtiyacını azaltabilir. Bu durum, hem su tasarrufu sağlar hem de bitkilerin daha az stres yaşamasına yardımcı olur.

Doğal gübrelerin bir diğer avantajı ise, bitki hastalıklarına karşı direnci artırmalarıdır. İçerdikleri besin maddeleri ve organik bileşikler, bitkilerin bağışıklık sistemini güçlendirir. Örneğin, kompost kullanımı, toprakta bulunan yararlı mikroorganizmaların sayısını artırarak, hastalık etmenlerine karşı bir koruma sağlar.

Bu gübrelerin kullanımı ile elde edilen bazı önemli avantajlar şunlardır:

• Toprak yapısının iyileşmesi
• Mikroorganizma aktivitesinin artması
• Su tutma kapasitesinin yükselmesi
• Bitki hastalıklarına karşı direnç artışı

Ayrıca, doğal gübreler, toprakta bulunan besin maddelerinin yavaş salınımını sağlayarak, bitkilerin ihtiyaç duyduğu besinleri uzun süre boyunca temin eder. Bu da, brokoli bitkilerinin sağlıklı ve verimli bir şekilde büyümesine katkıda bulunur. Sonuç olarak, doğal gübrelerin kullanımı, hem tarımsal üretkenliği artırır hem de çevresel etkileri minimize eder.

Kimyasal Gübrelerin Kullanımı

Brokoli bitkisi, sağlıklı bir gelişim süreci için kimyasal gübrelerin doğru bir şekilde kullanılmasına ihtiyaç duyar. Kimyasal gübreler, bitkinin ihtiyaç duyduğu temel besin maddelerini hızlı bir şekilde sağlaması açısından oldukça etkilidir. Ancak, bu gübrelerin kullanımı sırasında dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar vardır. Özellikle, azot (N), fosfor (P) ve potasyum (K) gibi makro besin elementleri, brokoli bitkisinin büyüme ve gelişiminde kritik bir rol oynamaktadır.

Kimyasal gübrelerin aşırı kullanımı, toprak yapısını olumsuz etkileyebilir ve çevresel sorunlara yol açabilir. Bu nedenle, gübreleme işlemi öncesinde toprak analizi yaparak, toprağın mevcut besin maddeleri seviyesinin belirlenmesi oldukça önemlidir. Analiz sonuçlarına göre, uygun gübreleme programı oluşturulmalıdır. İşte bu noktada, kimyasal gübrelerin kullanımında dikkat edilmesi gereken bazı hususlar:

• Dozaj Ayarı: Gübrelerin önerilen dozlarda kullanılması, bitkinin ihtiyaçlarını karşılamak için gereklidir.
• Uygulama Zamanı: Gübrelerin, bitkinin büyüme dönemine göre zamanında uygulanması, verimliliği artırır.
• Toprak pH Değeri: Toprağın pH değeri, gübrelerin etkisini etkileyen önemli bir faktördür. Uygun pH aralığında gübre kullanımı sağlanmalıdır.

Kimyasal gübrelerin doğru kullanımı, brokoli bitkisinin sağlıklı bir şekilde büyümesini sağlarken, aynı zamanda verimliliği artırır. Ancak, bu gübrelerin ekosistem üzerindeki olumsuz etkilerini en aza indirmek için, organik gübreler ile birlikte kullanılması önerilmektedir. Böylece, toprak sağlığı korunurken, bitki beslenmesi de optimize edilmiş olur.

Brokoli Yetiştiriciliğinde Su Yönetimi

Brokoli bitkisi, sağlıklı bir gelişim için su yönetimine büyük ölçüde bağımlıdır. Su, bitkinin büyüme süreçlerinde kritik bir rol oynar; bu nedenle sulama teknikleri ve suyun doğru kullanımı, brokoli yetiştiriciliğinde başarıyı belirleyen faktörlerdendir. Yeterli su, bitkinin kök gelişimini desteklerken, aynı zamanda besin maddelerinin bitki içinde taşınmasına yardımcı olur. Ancak, aşırı sulama da kök çürümesine ve diğer hastalıklara yol açabileceğinden, sulama miktarını dikkatlice ayarlamak gerekir.

Brokoli bitkisi, genellikle orta düzeyde su ihtiyacına sahiptir. Özellikle büyüme döneminde, toprak neminin sürekli olarak kontrol edilmesi önemlidir. Bu bağlamda, sulama yöntemleri arasında damla sulama ve yağmurlama sistemleri, verimliliği artırmak için tercih edilebilir. Damla sulama, suyun doğrudan kök bölgesine verilmesi sayesinde su tasarrufu sağlar ve bitkinin ihtiyaç duyduğu nemi daha etkin bir şekilde karşılar. Diğer yandan, yağmurlama sistemi geniş alanların sulanmasında etkilidir ancak suyun buharlaşma kaybı olabileceği için dikkatli kullanılmalıdır.

Ayrıca, brokoli yetiştiriciliğinde su tasarrufu teknikleri de oldukça önemlidir. Toprağın organik madde içeriğini artırmak, suyun toprakta tutulmasını sağlar. Bunun yanı sıra, yüzey kaplamaları kullanarak toprak nemini korumak da etkili bir yöntemdir. Aşağıdaki tabloda, brokoli bitkisi için önerilen sulama yöntemleri ve avantajları özetlenmiştir:

Sonuç olarak, brokoli yetiştiriciliğinde su yönetimi, hem bitkinin sağlığı hem de verim için hayati öneme sahiptir. Doğru sulama teknikleri ve su tasarrufu yöntemleri, başarılı bir brokoli hasadı için temel taşlardır. Bu nedenle, sulama programınızı dikkatlice planlamalı ve bitkinizin ihtiyaçlarına göre ayarlamalısınız.

Sulama Yöntemleri

Brokoli bitkisi, sağlıklı bir gelişim için yeterli suya ihtiyaç duyar. Sulama yöntemleri, bitkinin kök gelişimini desteklemek ve verimliliği artırmak açısından büyük önem taşır. Brokoli yetiştiriciliğinde en yaygın kullanılan sulama yöntemleri arasında damla sulama, yağmurlama ve yüzey sulama yer almaktadır. Her bir yöntemin kendine özgü avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır.

Damla sulama, suyun doğrudan kök bölgesine verilmesini sağlayarak su tasarrufu sağlar. Bu yöntem, özellikle su kaynaklarının kısıtlı olduğu bölgelerde tercih edilir. Damla sulama sistemleri, bitkinin su ihtiyacını karşılamak için en etkili yoldur. Ayrıca, bu yöntemle sulama yaparken, toprağın yüzeyinde su birikintisi oluşmadığı için hastalık riskleri de azalır.

Yağmurlama sulama, suyun havadan püskürtülmesiyle bitkilere ulaştırıldığı bir yöntemdir. Bu yöntem, geniş alanlarda etkili bir şekilde kullanılabilir. Ancak, yağmurlama sistemleri, rüzgarlı havalarda suyun israfına neden olabilir. Ayrıca, bu yöntemle sulama yaparken, bitkilerin yapraklarında su birikintisi oluşması, mantar hastalıklarına davetiye çıkarabilir.

Yüzey sulama ise, suyun toprağın yüzeyine yayılması ile gerçekleştirilen geleneksel bir yöntemdir. Bu yöntem, genellikle sulama kanalları kullanılarak uygulanır. Yüzey sulamanın en büyük dezavantajı, suyun toprağın derinliklerine ulaşmasının zor olmasıdır. Bu nedenle, yüzey sulama yapılan alanlarda, sık sık sulama yapmak gerekebilir.

Brokoli bitkisi için en uygun sulama yöntemi, iklim koşulları ve toprak yapısına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bu nedenle, sulama yöntemi seçerken dikkatli bir toprak analizi yapılması önerilmektedir. Aşağıdaki tablo, her bir sulama yönteminin avantajlarını ve dezavantajlarını özetlemektedir:

Sonuç olarak, brokoli yetiştiriciliğinde sulama yöntemleri, bitkinin sağlıklı gelişimi için kritik bir rol oynamaktadır. Her bir yöntemin avantajları ve dezavantajları göz önünde bulundurularak, en uygun sulama yöntemi seçilmelidir.

Su Tasarrufu Teknikleri

Brokoli bitkisi, sağlıklı bir gelişim için düzenli ve yeterli sulama gereksinimi duyar. Ancak, su kaynaklarının sınırlı olduğu günümüzde, su tasarrufu teknikleri uygulamak, hem çevre hem de ekonomik açıdan büyük önem taşır. Bu noktada, sulama yöntemlerinin seçimi ve suyun etkin kullanımı kritik rol oynamaktadır. Örneğin, damla sulama sistemi, suyun doğrudan kök bölgesine iletilmesini sağlayarak israfı en aza indirir. Bu sistemle, suyun sadece ihtiyaç duyulan alanlara verilmesi, bitkinin su ihtiyacını karşılamakla kalmaz, aynı zamanda su tüketimini de azaltır.

Ayrıca, sulama zamanlaması da su tasarrufu açısından önemlidir. Sabah erken saatlerde veya akşamüstü sulama yapmak, buharlaşmayı azaltarak su kaybını önler. Bu yöntem, bitkilerin suya erişimini artırırken, aynı zamanda suyun daha verimli kullanılmasını sağlar. Bunun yanı sıra, toprak nemini korumak için malçlama uygulamaları da oldukça etkilidir. Malç, toprak yüzeyini kaplayarak suyun buharlaşmasını engeller ve toprağın nem dengesini korur.

Su tasarrufu sağlamak için diğer bir teknik ise, yağmur suyu toplama sistemleridir. Bu sistemler, yağmur suyunu depolayarak, sulama işlemlerinde kullanılmasını sağlar. Bu sayede, hem su tüketimi azaltılır hem de su faturalarında tasarruf sağlanır. Aşağıda, brokoli yetiştiriciliğinde su tasarrufu tekniklerinin avantajlarını özetleyen bir tablo bulunmaktadır:

Sonuç olarak, brokoli yetiştiriciliğinde su tasarrufu tekniklerinin uygulanması, hem bitki sağlığını destekler hem de çevresel sürdürülebilirliğe katkıda bulunur. Bu tekniklerin etkin bir şekilde kullanılması, tarımsal üretimin verimliliğini artırırken, su kaynaklarının daha bilinçli kullanılmasını sağlar.

Sonuç ve Öneriler

Brokoli bitkisi, sağlıklı bir gelişim için özel besin maddelerine ihtiyaç duyar. Bu nedenle, gübreleme ve besleme teknikleri, brokoli yetiştiriciliğinde kritik bir rol oynamaktadır. Yukarıda ele alınan yöntemler ve stratejiler, brokoli bitkisinin verimini artırmak ve sağlıklı bir şekilde büyümesini sağlamak için oldukça önemlidir. Özellikle organik gübreler ve kimyasal gübreler arasındaki dengeyi kurmak, bitkinin ihtiyaçlarına göre uygun gübreleme yapabilmek açısından gereklidir.

Toprak analizi, gübreleme stratejilerinin belirlenmesinde önemli bir adımdır. Bu analizler sayesinde, toprağın mevcut besin durumu hakkında bilgi sahibi olunabilir ve buna göre özgün gübreleme planları oluşturulabilir. Ayrıca, sulama teknikleri de brokoli yetiştiriciliğinde göz ardı edilmemesi gereken bir diğer faktördür. Uygun sulama yöntemleriyle bitkinin su ihtiyacı karşılanmalı ve su tasarrufu sağlanmalıdır.

Sonuç olarak, brokoli yetiştiriciliğinde başarılı olmak için aşağıdaki önerilere dikkat edilmelidir:

• Toprak Analizi: Yetiştirme alanındaki toprak analizlerini düzenli olarak yapın.
• Gübre Seçimi: Organik ve kimyasal gübreleri dengeli bir şekilde kullanın.
• Sulama Yönetimi: Bitkinin su ihtiyacını karşılamak için uygun sulama tekniklerini uygulayın.
• Hastalık ve Zararlılarla Mücadele: Tarımsal hastalık ve zararlılarla etkili bir şekilde mücadele edin.

Gelecekte, brokoli yetiştiriciliğinde daha fazla araştırma ve geliştirme çalışması yapılması, bu bitkinin verimliliğini artıracak ve sürdürülebilir tarım uygulamalarını destekleyecektir. Bu bağlamda, ziraat mühendisleri ve üreticiler, yenilikçi yöntemler ve teknolojiler kullanarak brokoli yetiştiriciliğinde daha başarılı sonuçlar elde edebilirler.

Sıkça Sorulan Sorular

• Brokoli bitkisi için en iyi gübre hangisidir?

  Brokoli bitkisi için en iyi gübre, organik gübrelerdir. Özellikle kompost ve fermente gübreler, bitkinin sağlıklı bir şekilde büyümesine yardımcı olur.

• Toprak analizi nasıl yapılır?

  Toprak analizi, toprak örneklerinin laboratuvara gönderilmesiyle yapılır. Bu analiz, toprakta bulunan besin maddelerinin seviyelerini belirler ve brokoli için en uygun gübreleme stratejilerini oluşturmanıza yardımcı olur.

• Brokoli sulama teknikleri nelerdir?

  Brokoli için en etkili sulama teknikleri damla sulama ve yağmurlama sistemleridir. Bu yöntemler, suyun doğrudan köklere ulaşmasını sağlar ve su tasarrufu yapmanıza yardımcı olur.

• Doğal gübrelerin avantajları nelerdir?

  Doğal gübreler, toprak sağlığını artırır, besin maddelerini dengeler ve çevre dostudur. Ayrıca, bitkilerin daha dayanıklı olmasına ve daha lezzetli ürünler vermesine yardımcı olur.

• Kimyasal gübre kullanmanın riskleri nelerdir?

  Kimyasal gübrelerin aşırı kullanımı, toprak yapısını bozabilir, su kaynaklarını kirletebilir ve bitkilerin besin dengesini olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle dikkatli olunmalıdır.